Stresin üstesinden nasıl gelinir? Stres, içerdeki ve dışardaki çeşitli uyaranlara karşı vücudumuzun verdiği otomatik tepkidir. Yani stres, üzerimizde hissettiğimiz baskı ve gerginlik durumudur. Aynı zamanda uyum sağlanması veya tepki verilmesi gerekli olan herhangi bir durumda vücudumuzun gösterdiği doğal bir reaksiyondur. Tehlikeli olarak görülen bu durum gerçek bir olay olabileceği gibi zihninizin tehlikeli olarak algıladığı bir durum da olabilir. Stres tepkisi, kendinizi korumak adına ortaya çıkar fakat yoğunluğu çok fazla arttığında yaşam kalitenizi bozabilir.
Stresin Nedenleri Nelerdir?
Gündelik hayat içerisinde aile, okul ve iş ortamında yaşadığımız pek çok olay stres kaynağı haline gelebilir. Bedensel, duygusal ve düşünce düzeyinde meydana gelebilen stres, sadece olumsuz olaylar karşısında ortaya çıkmaz. İş veya şehir değişikliği, sınav öncesi ders çalışma gibi uyum gerektiren herhangi durumda da gözlenebilir. Bu tür etkenler tehdit edici olduğunda bünyemiz kendini korumaya çalışır. Kendini savunmaya geçer. Kişi böyle durumlarda farkında olmadan ya savaşmayı ya da kaçmayı tercih eder.
Aslında iş, arkadaşlar, aile, hastalık, yabancı ortam gibi dış uyaranlar tek başlarına stres kaynağı değildir. Onları stresli yapan şey olayları yorumlama şekli ve verilen tepkilerdir. İnsanlar aynı olaylara aynı tepkiyi vermez. Buradaki farklılığın nedeni, kişi ile karşılaşılan durum arasındaki etkileşimin niteliğidir. Dolayısıyla stresin kaynağı daüstres ile başa çıkma yollarıüda kişiye göre değişiklik gösterebilir.
Stres Her Zaman Zararlı Mıdır?
Stres her zaman zararlı değildir. Yeter kiüstres ile başa çıkma yöntemleriniübilin. Hatta hafif şiddetteki stres size enerji veren, sizin harekete geçmenize yardımcı olan ve kendinizi geliştirmenizi sağlayan bir etken olabilir. Olumlu stres hoşa giden durumların getirdiği zorluklardan kaynaklanır. Olumlu stres örnekleri olarak; yeni bir işe başlamak, karşı cinsle yeni bir ilişkiye başlamak, öğrenciyken sınavlara hazırlanmak verilebilir. Bu gibi durumların meydana getirdiği olumlu stresle baş etmek kendimize olan güveni arttırır. Bizi olgunlaştırır. Elde ettiğimiz bu kazanımlar stresin hayatımıza olumlu katkılarıdır.
Olumsuz stres, istemediğimiz fakat uyum sağlamak zorunda olduğumuz durumlarda ortaya çıkan strestir. Stres seviyeniz yüksek olduğunda verimliliğiniz düşebilir. Hayattan aldığınız zevk azalabilir ve çevrenizdeki insanlarla olan ilişkilerinizde sorunlar yaşayabilirsiniz. Stres ve kaygı ile başa çıkmada, etkili olmayan ve sürekli mücadele sonunda tükenmeyi getirir.
Stres Belirtileri Nelerdir?
Stres ile başa çıkmaüeğitimi alan bireyler belirtileri daha rahat fark edebilir. Belirtiler ne kadar erken fark edilirseüstres ile başa çıkma etkinlikleriüo kadar başarılı olur. Gelin stresin belirtilerine birlikte göz atalım.
1.üüüüüZihinsel Belirtiler
- ·üüüüüüüOlumsuzluklar üzerine odaklanmak
- ·üüüüüüüÇevreye olan ilginin azalması
- ·üüüüüüüSosyal hayatın zayıflaması
- ·üüüüüüüKarar vermekte zorlanma
- ·üüüüüüüZihin karışıklığı
- ·üüüüüüüKonsantrasyon eksikliği
- ·üüüüüüüDikkat azalması
- ·üüüüüüüUnutkanlık
- ·üüüüüüüMatematiksel işlemlerde hataların artması
- ·üüüüüüüEskiye göre duyarsızlığın artması
- ·üüüüüüüGelecekle ilgili olumsuz düşünceler
- ·üüüüüüüAklımızın sürekli bir şeylerle meşgul olması
2.üüüüüFiziksel Belirtiler
- ·üüüüüüüNefes darlığı
- ·üüüüüüüEllerde titreme görülmesi
- ·üüüüüüüUyku düzeninde bozukluk
- ·üüüüüüüBaş ağrısı
- ·üüüüüüüSese karşı duyarlılığın artması
- ·üüüüüüüÇarpıntı
- ·üüüüüüüMide ağrısı
- ·üüüüüüüBitkinlik hissi
- ·üüüüüüüAşırı terleme (ellerde ya da bütün vücutta)
- ·üüüüüüüTuvalete gitme sıklığının artması
- ·üüüüüüüAğız ve boğazda kuruluk hissi
- ·üüüüüüüAşırı yemek yeme ya da iştah kaybı
- ·üüüüüüüBoyun ve sırt ağrılarının ortaya çıkması
- ·üüüüüüüKadınlarda adet öncesi kaygı ve gerilimin artması
3.üüüüüDuygusal Belirtiler
- ·üüüüüüüHuzursuzluk ve gerginlik
- ·üüüüüüüKaygı durumunun artması
- ·üüüüüüüDurgunlaşma ve kayıtsızlık
- ·üüüüüüüAni öfke patlamaları
- ·üüüüüüüDuygusal hassaslığın artması
- ·üüüüüüüKişinin kendini yetersiz ve değersiz hissetmesi
- · Güven duygusunun azalması
- ·üüüüüüüAlınganlığınüartması
Stresi Gidermek İçin Ne Yapılmalıdır?
Stresle başa çıkma, bizi rahatsız eden içinde bulunduğumuz durumdan kurtulma ya da o durumun üstesinden gelme mücadelesidir. Çoğu insanın kullandığıüstres ile başa çıkmaüyöntemleri kendisine daha fazla zarar veren yöntemlerdir.üHerhangi bir olay karşısındaki düşüncelerimiz ve o olayı yorumlama şeklimiz duygularımızı ve davranışlarımızı belirler. Genellikle bireyler stresli iken bir çözüm üretmekten ziyade, içerisinde oldukları durumun ne kadar kötü olduğunu ne yapsa değişmeyeceğini düşünür. Olayları zihinlerinde olduğundan fazla büyütür. Bu da onların kendini çaresiz hissetmelerine neden olur.üİnsanlar çaresizlik içinde ‘bir insan stresten nasıl kurtulur?’ diye çareler ararlar.üDoğru terapistiübulup profesyonel destek almazlarsa yanlış yollar deneyebilirler. Sigaraya başlamak, alkol kullanmak, uyuşturucu madde kullanımı, reçetesiz kullanılan rahatlatıcı ilaçlar, aşırı yemek yeme gibi davranışlar bunlara örnek olarak verilebilir. Ancak bunlar istenenin tam aksine stresi arttıracak sonuçlar doğurur.
SİZİN İÇİN: Strese Dayanıklı Mısınız? Strese Ne Kadar Dayanıklısınız?
Stres İle Başa Çıkma Stratejileri Nelerdir?
Stresle etkili başa çıkabilmek için ilk önce stresin hayatınızın neresinden kaynaklandığını bulmanız gerekir. Belirli durumlarda tam olarak neden rahatsız olduğunuzu tespit etmeniz önemlidir. Ayrıca, o anda yaşadığınız duyguları ve bu duygularınızla birlikte nasıl tepkiler verdiğinizi gözlemlemeniz gerekir. Daha sonra da sorunun çözümüne önemli bir adım olarak yaşadığınız bu durumu değiştirmek için neler yapmanız gerektiğini düşünmeniz gerekir.
Stresle baş etme yöntemleriyle stresinütamamı yok edilebilir veya azaltılabilir. Stres seviyenizi azaltmak için faydalanabileceğiniz bazı yöntemlere göz atalım.
- ·üüüüüüüDüzenli olarak egzersiz yapmak sizin rahat hissetmenizi sağlar.
- ·üüüüüüüStres seviyenizin arttığı dönemlerde kısa ya da uzun tatile çıkmak iyi gelir.
- ·üüüüüüüSürekli olarak geçmişte yaşadıklarınızı ya da geleceği düşünmek bulunduğunuz anı yaşamanıza ve zevk almanıza engel olur. Olumlu yanlarınıza ve başarılarınıza odaklanmak ve kendinizle ilgili güzel düşünceleri güçlendirmek rahatlamanıza yardımcı olacaktır.
- ·üüüüüüüAileniz, arkadaş çevreniz ve sosyal gruplardan mutlaka destek almalısınız.
- ·üüüüüüÖnemli kararlar vermek zorunda olmak stresi arttırır. Bu nedenle sürekli karar almayı ertelemek zorunda kalabilirsiniz. Vermeniz gereken kararların bir listesini oluşturun ve ihtiyacınız olan bilgileri tespit edin. Bu bilgileri nasıl elde edebileceğinizi belirleyin.
- ·üüüüüüüHayır diyebilmeyi öğrenin.
- ·üüüüüüüHayatınızdaki belirsizlikleri azaltmak için çaba harcayın. Tüm belirsizlikler stresi arttıran durumlardır.
- ·üüüüüüüİlginizi yoğunlaştıracak ve enerjinizi atabileceğiniz aktiviteler yapın. Biraz olsun stresten uzak olmanızı sağlayacaktır.
- ·üüüüüüüStresle başa çıkma kitaplarıüokuyun.
- ·üüüüüüüSahip olduğumuz değerlerin verdiğimiz kararlarda rolü büyüktür. Değerlerinizi gözden geçirin ve yaşamınızda sizin için önemli olan şeyleri (okul, sağlık, aile, saygınlık, özgürlük, vb.) düşünebilirsiniz.
- ·üüüüüüüÇoğu insan sorunsuz bir hayat yaşamayı düşler. Hayatımızda mükemmel bir adalet aradığımız için en ufak bir olumsuzlukta mutsuz oluruz. Oysa bazı gerçekleri kabul etmeliyiz. Hayatta değiştirebileceğimiz şeyleri görerek değiştirme cesaretine sahip olmalıyız. Öte yandan değiştiremediklerimizi de kabullenmek gerekir.
- ·üüüüüüüHer zaman için karşılaştığınız durumdan daha iyi ve daha kötüsünün olduğunu hatırlayın. Kendinize gerçekçi hedefler belirleyin.
- ·üüüüüüüHem kendinizin ve hem de başkasının hakkını koruyan davranışlar sergileyin.
- ·üüüüüüüSizi geren ortamdan uzaklaşın. Derin nefes alın ve gevşemeye çalışın.
- ·üüüüüüüUykunuzu yeteri kadar alın. Alkol, sigara ve bağımlılık yapan maddelerden uzak durun.
- ·üüüüüüüStresi azaltmak için dengeli ve düzenli beslenin. Bol sıvı alın. Genelde hafif yiyeceklerden yiyin. Meyve yemeyi aksatmayın.
- ·üüüüüüüZamanınızı mutlaka planlayın ve önceliklerinizi belirleyin.
- ·üüüüüüüStresleübaşa çıkmak zorlaştığında, kendinize yüklenmektense çevrenizden ve bir uzmandan destek alın.
|
|
|
